La strada, la strada!

De straat is ons leven en ons leven is de straat.

Een brombakfiets en een filmprojector, vier jongens en twee meiden. Op een betrekkelijk leeg podium danst het stel jongeren op de harde beats van hiphopmuziek, terwijl het publiek binnenstroomt. De één danst op rolschaatsen, de ander met een basketbal en weer een ander toont zijn breakdancemoves onder luid gejuich van de groep. Zodra de zaal gevuld is, stopt de muziek. Zjieraffe (Adison dos Reis), spreekstalmeester van deze avond, komt tevoorschijn en begint een gepassioneerd monoloog waarin hij het straatleven verheerlijkt. Hij belooft ons een mooi verhaal vol dans, zang en straatkunst; een voorstelling over de straat, macht en liefde. ‘Het is hier binnen niet veel anders dan daar buiten. Het is liefde en moord, passie en dood. Die straat: dat zijn wij allemaal. La strada, la strada!’

Strada is losjes gebaseerd op de film La Strada van Federico Fellini uit 1953. La Strada vertelt het verhaal van Gelsomina en Zampanò. De enigszins simpele en naïeve Gelsomina is door haar moeder verkocht aan de ruwe kermisklant Zampanò. Terwijl hij op jaarmarkten en kermissen zijn krachttoeren verricht, moet Gelsomina op een trommel roffelen, meespelen in komisch bedoelde sketches en met de pet rondgaan. Zampanò behandelt het meisje, met wie hij samenwoont onder de huif van zijn motorbakfiets, slecht. Gelsomina dreigt weg te zakken in apathie, tot ze de vrolijke koorddanser ‘de Gek’ ontmoet. Hij opent haar blik op de wereld en leert haar Zampanò te zien als de gesloten, onzekere figuur die hij is. Hij leert haar zelfs een beetje van Zampanò te gaan houden. Helaas, Zampanò en de Gek zijn als water en vuur. Een fikse ruzie loopt uit op de moord van de Gek. Gelsomina stort in. Ze vertrekt om nooit weer terug te keren naar Zampanò. Wanneer Zampanò jaren later verneemt dat Gelsomina is overleden, beseft hij pas wat hij heeft weggegooid.

Hoewel de verhaallijn enigszins is aangepast, blijft het centrale thema in Strada onveranderd: net als in de filmklassieker van Fellini, is dit het leven van straatartiesten. In de voorstelling Strada zijn de namen van de film aangepast: Zamp (Sandro Lima) is de ruwe straatartiest, Cool (Fifamè Awuno) is het naïeve meisje dat met hem meereist, en Matto (Jairzinho Winter) heeft de rol van ‘de Gek’. De straatartiest Zamp neemt Cool mee in zijn brombakfiets. Anders dan in de film vertonen Zamp en Cool geen circusacts: daarentegen trekken ze samen rond om met hun filmprojector hun zelfgemaakte films te laten zien in straten, kroegen en pleinen. Deze filmfragmenten vertonen dansende, zingende en muziekmakende jongeren van de straat. Net als in de film behandelt Zamp zijn medereizigster als grof vuil. Maar Cool is, in tegenstelling tot Gelsomina, niet op haar mondje gevallen en verlaat Zamp na een zoveelste ruzie met opgeheven hoofd.

Het verhaal van la Strada is op zo’n manier aangepast en naar deze tijd gehaald dat het publiek zonder de film te hebben gezien de voorstelling kan begrijpen. Dominante mannen zoals Zampanò bestaan ook in deze tijd nog, dus veel verandering in die zin is niet nodig geweest. Wat wel opvalt is de emancipatie die bij de aanpassing van het verhaal blijkbaar heeft plaatsgevonden wanneer we kijken naar Gelsomina. Was Gelsomina bij Zampanò namelijk nog een mak lammetje; in de voorstelling spreekt Cool Zamp zonder blikken of blozen tegen en is ze niet bang om voor zichzelf op te komen. Wellicht een onderliggende morele boodschap in deze tijd waarin meisjes, wanneer we alleen al kijken naar het fenomeen loverboys, zich steeds minder lijken te realiseren hoe ze voor zichzelf op moeten komen.

Door de afwisseling van gespeelde en gefilmde scènes en de verhalende monologen van Zjieraffe vormt Strada een dynamisch geheel. De onderbrekingen van dans en zang op zowel video, als live op het podium, zorgen bovendien voor een interdisciplinaire, verrassende voorstelling met een hoog tempo. Ondanks dit hoge tempo is het verhaal goed te volgen. De monologen van Zjieraffe helpen hierbij: hij knoopt de verschillende scènes aan elkaar met zijn verhalen. Zijn visies geven het publiek stof tot nadenken waardoor de aandacht hoog gehouden wordt.

De hoofdrolspeelster Fafimè Awumo (Cool), afgestudeerd aan de toneelacademie in Maastricht, blijkt een multitalent: zingen, dansen, acteren. Het komt allemaal even natuurlijk en geloofwaardig over. Het meest populair blijkt de bijrol van One gespeeld door Michael van Beek. Zijn ongelofelijke freestyle basketbalkunsten zorgen regelmatig voor applaus dat hij dubbel en dwars verdient.

Net als in 2007 is Strada 2008 een coproductie van Bekijk ´t, ISH en rZpkt, in samenwerking met FOAM. Regisseur Dick van den Heuvel herschreef het script voor de reprise en gaf de winnaars van de Kunstbende-wedstrijd 2008 een rol in de voorstelling: het zijn hun acts waaronder dans, muziek en zang, die worden getoond op de filmprojector van de hoofdpersoon Zamp. Wat vooral populair bleek te zijn in Strada 2007 was het feit dat het publiek mee mocht acteren, zingen en dansen. Dit hoge niveau van interactie bleek de jongeren aan te spreken. Aan het einde van de voorstelling werd zelfs een heuse workshop georganiseerd waarin het jonge publiek zelf een Strada-film kon maken met hun visie op straatkunst. Raadselachtig is het dan ook, waarom regisseur Dick van den Heuvel er in zijn tweede versie voor kiest juist dát succesvolle element weg te laten. Het project Strada van Bekijk ’t heeft als doel het jonge publiek aan te spreken op hun eigen creativiteit door ze kennis te laten maken met kunst op hun eigen niveau: straatkunst. Zo hoopt dit project de jeugd te prikkelen om verder op onderzoek uit te gaan en vanuit daar ‘hogere’ kunst op te zoeken. Jammer genoeg komt juist deze boodschap in Strada 2008 niet meer over.

De voorstelling zit goed in elkaar, is gebaseerd op een mooi verhaal en op het spel van de acteurs valt weinig aan te merken. Maar stond het jonge publiek in 2007 nog op het podium mee te dansen, in 2008 blijven ze netjes op hun klapstoelen zitten.

Strada (reprise), door Bekijk ‘t met medewerking van ISH, rZpkt en FOAM. Gezien: 28 oktober 2008. Tekst en regie: Dick van den Heuvel. De voorstelling is op tournee, kijk voor meer informatie op www.bekijkt.nl.