EENZAAMHEID IS VOOR WATJES

All the lonely people and me. Idee, tekst, video, spel: Claire Fleury. Tekst en spel begeleiding: Laura van Dolron. Bewegingsdramaturgie: Sarah Ringoet. Gezien op: 22 oktober in Theater Bellevue Amsterdam

‘Babyratten, die bij hun moeder weg worden gehaald, gaan stress vertonen.’ Afwachtend kijkt Claire Fleury haar publiek aan. ‘Je moet de babyratten dan met een nat kwastje over hun rug aaien, daar worden ze rustig van.’ Voegt ze er aan toe. Ze steekt haar handen in de zakken van haar zwarte broek. Op haar blote armen zijn verschillende tatoeages te zien. Dan begint ze te vertellen.
Haar voorstelling All the lonely people and me begint met een uitleg. ‘Als ik ik zeg, bedoel ik iedereen en als ik iemand zeg bedoel ik jou.’ En zo snijdt Fleury haar eerste filosofische thema aan: wie ben ik? En, wie ben ik, in verhouding tot andere mensen? Die verhouding, tussen mensen, daar gaat het Fleury om. Of eigenlijk, wat er gebeurt als die verhouding er niet is. Eenzaamheid, daar wil Fleury een lans voor breken.
Om dit thema te onderzoeken is ze afgereisd naar New York, de eenzaamste stad van de wereld. Hier heeft ze allerlei mensen geobserveerd. Ze heeft niet met ze gesproken, want ze wilde hun eenzaamheid niet verstoren. Uiteindelijk heeft ze een man, die de hele dag op straat stond met een bord met daarop geschreven ‘subway’ en een grote pijl naar de dichtstbijzijnde subwaywinkel, tot de eenzaamste persoon van de wereld verkozen.
Met veel humor vertelt ze over haar bevindingen in New York en schetst ze het bestaan van mensen die in een grote stad wonen en alleen koffie drinken in een café. Volgens Fleury ben je slechts met iemand anders, om die ander de schuld van allerlei dingen te geven, wat dus eigenlijk heel laf is. Ze vuurt allerlei herkenbare situaties op het publiek af waarin men elkaar beschuldigt van alle mislukkingen van zijn of haar bestaan.
Na haar uitval klinkt er ineens muziek. Een heldere stem zingt op een flinke beat: ‘I’m lonely in my life.’ Fleury begint te dansen. Ze voert simpele pasjes uit en verplaatst zich met grote stappen over haar lege toneel. Zo plotseling als de muziek begon, stopt hij eveneens.
Maar moet er wel een lans voor de eenzaamheid gebroken worden, vervolgt Fleury haar betoog. Zijn we niet allemaal gewoon bang voor echt contact met andere mensen? Is het niet veel makkelijker weg te kruipen achter je laptop dan iemand aan te spreken? Is het niet juist ontzettend laf om alles alleen te doen, in plaats van stoer? ‘Eenzame mensen zijn watjes.’ Verzucht ze uiteindelijk.
En zo brengt Fleury haar verhaal tot een positief einde: gelukkig, we hebben elkaar dus wel nodig! En we hebben theatermakers als Fleury nodig om ons daaraan te helpen herinneren. Feilloos en gevat weet ze onze maatschappij in haar voorstelling te vangen. Op theatrale en filosofische wijze gaat haar voorstelling over meer dan eenzaamheid alleen.
Ze vertelt ook over een wereld waarin smsen makkelijker is geworden dan praten. En over wat dat zegt over onze communicatiemiddelen. Iedereen staat op youtube, maar niemand kent elkaar echt nog. Tegen het einde van de voorstelling wordt er op de achterwand van het toneel een filmpje van youtube vertoont. Er is een compilatie te zien van allerlei mensen die het nummer ‘Lonely’ spelen en zingen, ze hebben zichzelf in hun slaapkamer gefilmd met de webcam.
Deze mensen zijn gewone mensen, net als de mensen in het publiek. En zo maakt Fleury gebruik van een van de aloude functies van het theater: het publiek een spiegel voorhouden. Haar voorstelling gaat over haar publiek en dat maakt de voorstelling interessant. Wat op het toneel gebeurt, blijft niet op het toneel, het zweeft door het hele theater en verder.
Dit alles bereikt Fleury zonder een belerende toon of een moralistisch vingertje. Haar verhaal is oprecht, zij weet het zelf ook niet. Ze wil niemand iets bijbrengen of opvoeden, ze wil dat mensen na gaan denken over hun leven. Op Brechtiaanse wijze doorbreekt ze keer op keer de vierde wand en maakt ze contact met haar publiek.
En dat publiek weet ze in haar zestig minuten durende solovoorstelling te blijven boeien. Haar achtergrond als danseres en videokunstenares zijn duidelijk zichtbaar. Door de afwisseling van tekst, beweging en beeld ontstaat er een prettig ritme en maakt ze een interdisiplinaire voorstelling die spannend blijft. Bovendien is Fleury, hoewel ze geen actrice is, op theatrale wijze overtuigend. Ze gebruikt met name haar lichaam en haar tekst om te overtuigen. Af en toe kunnen emoties beter uitgespeeld worden, om het geheel nog krachtiger te maken. Maar Fleury speelt met een hoge noodzaak en weet zo haar betoog ook over te dragen.
Om haar thema kracht bij te zetten zijn de stoelen in de zaal om en om afgeplakt. Iedereen in het publiek zit dus alleen. Fleury kijkt haar zaal in en kijkt naar mensen die bij elkaar zijn en toch ook weer niet echt bij elkaar zijn. Bovendien roept ze, door de zaal op deze manier in te delen, direct gevoelens van nieuwsgierigheid op bij het publiek.
Ik ben in ieder geval zeer nieuwsgierig naar het volgende werk van Claire Fleury. Met deze vierde eigen voorstelling heeft ze bewezen theater te maken dat in de maatschappij staat en over mensen gaat. Haar eigentijdse ideeën, haar gevatte teksten en fysieke expressie maken haar een bijzondere maakster.
Bovendien is ze een maakster met een boodschap. Laten we niet vergeten dat we elkaar nodig hebben. En laten we ook niet vergeten dat we theater nodig hebben om ons dat niet te laten vergeten.