Het is stikdonker in de hangaar op vliegbasis Valkenburg. Aan het plafond van de immense ruimte is een mechaniek bevestigd met tientallen brandende peertjes eraan die in ritmische patronen op en neer bewegen, nu eens fel brandend, dan weer zacht. Ze lijken haast te dansen door de lucht. Voor het eerst en meteen ook voor het laatst in het over-gecomponeerde Licht is de machine weet de Veenfabriek te ontroeren.
Licht is de machine is een montagevoorstelling gebaseerd op het gedachtegoed van filosoof Charles Fourier. Deze 18e eeuwse denker had een afkeer tegen de economische structuren die de wereld in zijn tijd in hun greep begonnen te houden. Hij geloofde in een utopische wereld waarin de mens zou werken om goed te doen, niet om er zelf beter van te worden. In de voorstelling is niet getracht om het verhaal te vertellen van Fourier. In plaats daarvan heeft Koek geprobeerd om middels zijn eigen beeld- en klanktaal, Fouriers utopische gedachtegoed voelbaar te maken. Daardoor geïnspireerd hebben de spelers van de Veenfabriek ook hun eigen ideale wereldbeelden vormgegeven. Het totaal van al die ideologieën is samengebonden tot de overvolle bak met associaties die deze ruim twee uur durende rollercoaster van beelden en klanken is.
Regisseur Paul Koek ging voor deze productie een samenwerking aan met verschillende kunstenaars. Joost Rekveld ontwierp voor de gelegenheid de prachtige lichtinstallatie waarmee de voorstelling afsloot. Koek liet beeldend kunstenaar Theun Mosk verantwoordelijk voor het verdere toneelbeeld. Mosk bouwde vlak voor de tribune een enorme gele wand. In het midden, op ooghoogte, een panoramisch schilderij van een Katwijks zeeaanzicht. Bij aanvang van de voorstelling worden de grote doeken waaruit de afbeelding bestaat één voor één weggehaald zodat we door de brede spleet die is ontstaan naar de ruimte achter de gele muur kunnen kijken. We zien de hangaar, diep en leeg, dan pas voor het eerst in zijn volledige grootsheid. Net zo groots misschien als de menselijke fantasie. (Het podium is overigens gekaderd en daardoor is het net alsof we naar een breedbeeldtelevisie kijken, die algemeen gedacht wordt toch de dood van die fantasie te zijn.)
Overal waar je kijkt is wel iets aan de hand. Dat is best zwaar om naar te kijken. Ook al omdat er behalve de associatieve en utopische elementen, zo weinig lijn en eenheid in de verschillende scènes te ontdekken is: In de verte wordt een choreografie uitgevoerd met een hele batterij blauwe iglotentjes. Ergens rechts achterin staat een enorme carnavalswagen met een eendenkop opgesteld. Iemand is bezig grote gekleurde nepbloemen in bruine potten verspreid door de ruimte neer te zetten. Er wordt synchroon glittertjesvla gegeten. Er fietst een postbode voor de muur langs, hij stopt om een zakje chips te eten en dan is er onder vele anderen nog dat personage dat op hightech stelten van voor naar achteren door het beeld rent, ondertussen uitsluitend monologen spuiend, net zoals de rest van de spelers. In de utopische werelden van de makers praten de mensen blijkbaar niet meer met elkaar.
Ze zijn met veel, zij van Koek daar in die hangaar. Ook al is de ruimte groot, af en toe weet je niet waar je kijken moet. Er zijn zo verschrikkelijk veel dingen te zien en te horen. De vele scènes spelen ook nog eens tegelijkertijd of overlappen elkaar. Het wordt op den duur vermoeiend om steeds maar te proberen een samenhang te ontdekken. Al dat gedoe. Het lichtjes-ballet aan het slot is daarom een absolute verademing. Het is werkelijk magisch, zou niet lang genoeg kunnen duren. De eerste twee uur lijken met terugwerkende kracht wel een beetje overbodig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten